تصویر اختلاف طبقاتی در استان ها، فقرا بیشتر هزینه دارند - وبلاگ ماریانا

به گزارش وبلاگ ماریانا، با انتشار آمار تازه ای از شرایط عایدی و هزینه خانوار های ایران در سال گذشته، حالا تصویر گویایی از اختلاف طبقاتی و ناکارآمدی در توزیع عایدی میان استان ها ارایه شده است. آمار تازه نشان می دهد در استان های ایران، عایدی های روستاییان و شهرنشینان، بنا به موقعیت جغرافیایی تفاوت های عجیبی داشته است. به طور مثال، اختلاف عایدی شهری در استان تهران با استان سیستان و بلوچستان طی سال گذشته به نزدیک 123 میلیون تومان (در سال) رسیده است. عددی که از نصف استان های کشور هم بالاتر است. البته باید توجه کنید که در سال 99 یعنی دو سال پیش از آن، این اختلاف عایدیی 66 میلیون تومان بوده و ظرف دو سال، دوبرابر شده است. بخش بزرگی از این اختلاف طبقاتی و نظام ناکارآمد توزیع منابع، به علت هزینه های بالاتر در استان های مختلف اتفاق افتاده است. هزینه خانوار هم البته در استان ها یکسان نیست؛ اما زمانی تراز بودجه ای خانوار ها از بین می رود که تعادل عایدی و هزینه جوابگوی احتیاج افراد نباشد.

به گزارش اعتماد، در سال گذشته هزینه میانه خانوار ها در استان ها ماهانه از 6 تا 16 میلیون تومان متغیر بوده است. اما مثلا در استان تهران، هزینه خانوار در یک ماه 16.4 میلیون تومان و در خراسان رضوی 9.73 میلیون تومان بوده یا در خوزستان هزینه خانوار 8.54 میلیون تومان بوده، اما در کرمان به زیر 7 میلیون تومان رسیده. بخش عمده ای از این نظام ناکارآمد توزیع عایدی را می توان در منطقه ها روستایی به عینه مشاهده کرد، چراکه در این منطقه ها، اختلاف میان عایدی و هزینه چشمگیر بوده است. به طور مثال، عایدی میانه یک خانوار روستایی در سیستان و بلوچستان 4.40 میلیون تومان در ماه بوده. در حالی که برای استان مازندران این رقم بیش از 16 میلیون تومان و برای استان تهران بیش از 14 میلیون تومان بوده است. در واقع فاصله ای 10 تا 12 میلیون تومانی میان عایدی خانوار های روستایی در سال گذشته می توان دید.

پس انداز و جبر جغرافیایی

موقعیت جغرافیایی استان های مختلف موجب شده که شاخص دیگری مانند تراز بودجه خانوار، نشانگر قدرت پایین تر بعضی استان ها در پس انداز باشد. به طور مثال در حالی که تراز خانوار شهری در استان یزد ماهانه به حدود 6 میلیون تومان رسیده؛ این شاخص برای خانوار سیستان و بلوچستان کمتر از یک میلیون تومان است یا در استان مازندران تراز بودجه 4.8 میلیون تومان بوده، اما در استان همجوار آن یعنی گیلان، این عدد به 3.6 میلیون تومان رسیده است. ضمن اینکه این مازاد عایدی در کل کشور عددی برای خانوار های شهری عددی نزدیک 3 میلیون تومان در هر ماه و برای خانوار های روستایی عددی کمتر از دو میلیون تومان در هر ماه اعلام شده که البته، چون به صورت میانه و میانگین بیان شده، نمی تواند نمای کاملا واقعی از قدرت پس انداز خانوار ها به تصویر بکشد.

کسری بودجه روستاییان

با اینکه خانوار های شهرنشین هیچ یک از استان های ایران در سال گذشته تراز منفی یا کسری بودجه نداشتند، اما اطلاعات مرکز آمار نشان می دهد خانوار های روستایی سه استان ایران در انتها سال گذشته با کسری بودجه و تراز منفی روبه رو شده اند. منفی ترین تراز بودجه سال گذشته در میان خانوار های روستایی مربوط به روستانشینان استان هرمزگان بود که در انتها پارسال کسری بودجه ای معادل منفی 5 میلیون و 313 هزار و 200 تومان داشتند. پس از روستاییان هرمزگان، خانوار های روستایی استان مرکزی به طور میانه با کسری بودجه 4 میلیون و 226 هزار و 400 تومان روبه رو بودند و بالاخره خانوار های روستایی استان کردستان در انتها سال گذشته تراز بودجه آن ها یک میلیون و 904 هزار تومان منفی بود.

فقرا بیشتر هزینه دارند

نکته جالب توجه اینکه، در سال گذشته هزینه زندگی ثروتمندترین خانوار های شهری 11 برابر هزینه زندگی فقرا بوده است. اما علت اینکه چنین اتفاقی اتفاق افتاده را باید به جراحی مالی سال گذشته مرتبط دانست که عملا سفره مردم را هدف قرار داد و قیمت اقلام خوراکی را چند برابر کرد. دهک های پایین عایدیی نیز که هزینه خوراکی ها در سبد خرید آن ها بیشتر است؛ مجبور شدند بخش بزرگی از عایدی خود را صرف پر کردن این سبد نمایند.

دهک اول فقیرترین خانوار های جامعه است. هر چه به دهک های بالاتر برویم، سطح عایدی و هزینه هم بالا می رود. در واقع دهک دهم ثروتمندترین خانوار های کشور هستند. آمار تازه نشان می دهد که اختلاف هزینه کل فقیرترین و ثروتمندترین دهک شهری در سال گذشته 330 میلیون تومان (در سال) بوده است. اتفاقی که افتاده این است: هزینه کل تمام دهک های شهری در سال 1401 نسبت به سال 1400 افزایش یافته، اما این افزایش در دهک های فقیر شدیدتر از دهک های ثروتمند بوده است.

آنالیز ها نشان می دهد که هزینه پنج دهک اول شهری در سال 1401 بیش از 50 درصد نسبت به سال 1400 افزایش یافته است. به عبارت دیگر خانوار های پنج دهک اول منطقه ها شهری در سال 1401 به اندازه 1.5 برابر بیشتر از سال 1400 هزینه نموده اند. هزینه دهک اول از 21 میلیون تومان در سال 1400 به 32.5 میلیون تومان در سال 1401 رسیده است که نشانگر رشد 54.8 درصدی است. بعلاوه هزینه دهک پنجم از 69 میلیون تومان به 104 میلیون تومان رسیده که به معنای رشد 50.9 درصدی است.

ثروتمندان کمتر هزینه دارند

شرایط دهک های پایین عایدیی را دیدیم که رشد هزینه بالای 50 درصد را در سال 1401 تجربه نموده اند. اما در دهک های بالایی عایدیی چه اتفاقی افتاده؟ رشد هزینه پنج دهک ثروتمند زیر 50 درصد بوده است. به عبارت دیگر، در منطقه ها شهری شدت رشد هزینه ها در دهک های فقیر بیشتر از دهک های غنی بوده است. هزینه دهک هفتم از 94.9 میلیون تومان در سال 1400 به 141 میلیون تومان در سال 1401 رسیده که به معنای رشد 48.8 درصدی است. بعلاوه رشد هزینه دهک نهم نیز معادل 47.1 درصد ثبت شده است. بیشترین هزینه مربوط به دهک دهم شهری است که از 252.6 میلیون تومان در سال 1400 به 362.4 میلیون تومان در سال 1401 رسیده که معادل 43.5 درصد رشد است.

با توجه به هزینه 362 میلیونی دهک دهمی ها و هزینه 32.5 میلیونی فقرا در دهک اول در منطقه ها شهری، اختلاف هزینه فقرا با ثروتمندان در سال 1401 به 329.9 میلیون تومان رسیده است. در واقع هر چه از دهک های فقیر به سمت دهک های ثروتمند حرکت کنیم رشد هزینه ها هم کمتر شده است، چون وزن اقلام خوراکی در سبد مصرفی دهک های فقیر بیشتر از وزن این اقلام در دهک های ثروتمند است. اقلام خوراکی در سال گذشته نسبت به اقلام غیرخوراکی تورم بالاتری را تجربه نموده است. از همین رو تورم برای دهک های فقیر در سال گذشته بالاتر از تورم اقشار پرعایدی بوده است، چراکه اقلام خوراکی نسبت به اقلام غیرخوراکی در سبد مصرفی دهک های فقیر وزن بیشتری دارد و بالطبع بر تورم این دهک ها اثرگذاری بیشتری خواهد داشت.