7.5 میلیون شاغل کمتر از 6 ساعت کار می کنند - وبلاگ ماریانا

به گزارش وبلاگ ماریانا، بعد از بحران های اقتصادی سال های اخیر عده ای یا شغل خود را از دست داده اند یا با ساعت کاری کمتری مشغول به کار هستند.

به گزارش گروه اقتصادی وبلاگ ماریانا، در حالی که بر اساس آمارهای رسمی، ایران از سال1380 در شرایط پنجره جمعیتی قرار گرفته و بیش از دوسوم جمعیت کشور در سن کار و فعالیت یعنی 15 تا 64 سال قرار گرفته اند و درنتیجه فرصت طلایی و منحصربه فرد فراروی اقتصاد ایران فراهم شده است، اما بررسی ها نشان می دهد نتوانسته ایم از این شرایط برای توسعه اقتصادی کشور، کاهش بار تکفل نیرو و همچنین بهبود معیشت خانوارها استفاده کنیم. در این نتوانستن شرایط تحریمی و کرونایی هم مزیدی بر دلیل بوده تا درنهایت تعداد شاغلان کشور در تابستان1400 در حدود 23میلیون و 500هزار نفر ثبت شود که هرچند در مقایسه با بهار رشد داشته اما همچنان در مقایسه با سال98 و ماقبل آن از فاصله معناداری برخوردار است. بررسی داده های اطلاعات نیروی کار در ایران که روز گذشته از طریق مرکز آمار منتشر شده است حامل 2پیام مهم است: 1.کاهش نرخ بیکاری به اعدادی تک رقمی و بی سابقه در مقایسه با سال های گذشته تنهاوتنها با افزایش جمعیت فعال به 37میلیون و 100هزار نفر ممکن شده است و درواقع تعداد زیادی از مردم از پیدا کردن شغل ناامید شده اند و در اقتصاد کشور مشارکت نمی کنند.

2. نکته بسیار مهم و منحصربه فردی که تا به حال به آن توجهی نشده، مقدار ساعت کار شاغلان است که برداشت جالبی می توان از آن داشت. درحدود 7میلیون و 424هزار نفر از شاغلان کشور ساعت کاری کمتر از هفته ای 44ساعت ثبت می کنند که در مقایسه با گذشته افزایش پیدا کرده است. عمده این افراد به دلیل فعالیت در بخش غیررسمی اقتصاد از مشاغل ساعتی و روزانه ای برخوردار هستند که همین موجب کاهش ساعت کار و بالطبع دستمزد آنها می شود. درواقع این افراد به دلیل رفاه ایده آل تصمیم به کاهش ساعت کار خود نکرده اند بلکه شرایط اقتصادی کشور این تصمیم را به آنها تحمیل کرده است. این افراد از مزایای یک شغل پایدار مانند بیمه، دستمزد کامل و... محروم هستند.

کاهش 1.3میلیونی تعداد شاغلان

براساس گزارش مرکز آمار ایران، در تابستان سال جاری تعداد شاغلان 15سال به بالای کشور 23 میلیون و 405هزار نفر بوده که نسبت به تابستان سال 99 تقریبا یک میلیون و 310 هزار نفر کاهش داشته است. همچنین تعداد شاغلان فصل تابستان سال جاری از تعداد شاغلان تابستان 97(تعداد 23.9میلیون نفر) و تابستان 96 (23.8 میلیون نفر) هم به ترتیب حدود 500 و 400 هزار نفر کمتر است. اما بررسی داده های آماری مرکز آمار ایران نشان می دهد تعداد شاغلان 23.4 میلیون نفری تابستان سال جاری نسبت به تعداد 22.29 میلیون نفر تعداد شاغلان کشور بهار سال جاری افزایش حدود 600 هزار نفری را نشان می دهد که این موضوع می تواند تا حدودی به افزایش اشتغال بخش کشاورزی و فعالیت کارگران این بخش در فصل تابستان و تا حدودی هم بیانگر کاهش نسبی آثار ویروس کرونا روی کسب وکارها در کشور باشد. درخصوص اشتغال در بخش های مختلف اقتصادی هم آمارها نشان می دهد در تابستان سال جاری از 23.5 میلیون نفر شاغل کشور، 17.3 درصد در بخش کشاورزی، 33.7 درصد در بخش صنعت و 48.8 درصد هم در بخش خدمات فعال بوده اند. لازم به ذکر است این مقدار در تابستان سال گذشته به ترتیب 18.5 درصد، 33.4 درصد و 48.1 درصد بوده است. این داده ها موید این امر است که در تابستان سال جاری و پس از کاهش اثرات کرونا، سهم بخش خدمات که ویروس کرونا بیشترین آسیب را به آن زده بود(تعطیلی نسبی گردشگری و...) حدود یک درصد افزایش داشته و سهم بخش کشاورزی و صنعت هم 1.2درصد و 0.3 درصد اضافه شده است. آنچه که واضح است بازگشت بخش خدمات کشور با تعدیل اثرات کرونایی است که این مهم در آمار رشد اقتصادی بهار 1400 هم نمود پیدا کرده است. از طرفی همچنان به نظر می رسد عدم تعدیل نیرو به شرط کاهش دستمزدها و برخی قواعد دولتی مبنی بر حفظ اشتغال از دلایل افزایش سهم بخش صنعت در اشتغال بوده است. اما نکته مهم تر دیگر، افزایش اشتغال ناشی از ضرورت های تازه است که به واسطه شیوع کرونا در کشور پدیدار شده است. تولید انواع وسایل و لوازم پزشکی، بهداشتی و درمانی در دوره کرونا همان ضرورت های مذکور است.

کاهش مصنوعی نرخ بیکاری

بررسی تعداد شاغلان و بیکاران فصلی کشور طی 18 فصل اخیر نشان می دهد تعداد شاغلان کشور از حدود 23.8 میلیون نفر در تابستان 97 به 24 میلیون نفر در تابستان سال 98 و به 24.8 میلیون در تابستان 99 رسیده است. همچنین در تابستان سال جاری هم تعداد شاغلان کشور حدود 23.5 میلیون نفر بوده است. بررسی های فصلی موید این موضوع است که با شیوع ویروس کرونا تعداد شاغلان کشور بین1.2میلیون تا 1.5 میلیون نفر کاهش یافته است. اما در سویی دیگر، آمارها نشان می دهد تعداد بیکاران کشور هم طی 14 فصل اخیر از حدود 3/3 میلیون نفر در تابستان 97 به 2.9 در تابستان سال 98 و 2.5 میلیون نفر در تابستان 99 رسیده است. همچنین در تابستان سال جاری هم تعداد بیکاران بدون تغییر نسبت به تابستان گذشته و با تغییر اندک در مقایسه با بهار سال جاری، همان 2.5 میلیون نفر بوده است. طی این مدت نرخ بیکاری هم از حدود 12.2 درصد در تابستان 97 به 10.5درصد در تابستان98 و به 9.5 درصد در تابستان 99 رسیده است. همچنین در تابستان سال جاری هم نرخ بیکاری به 9.6 درصد رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل بدون تغییر اما در مقایسه با بهار سال جاری با افزایش حدود یک درصدی همراه بوده است.

آمارهای مذکور نشان می دهد نرخ بیکاری در تابستان سال جاری یکی از کمترین نرخ بیکاری در کشور طی 14 فصل اخیر بوده است اما نباید از آن خوشحال بود چرا که این رقم حاصل یک بازی ساده با اعداد است. نمودار های پایانی، ترسیم کننده شرایط تعداد کل جمعیت 10 سال به بالا، جمعیت غیرفعال و جمعیت فعال (مجموع شاغلان و بیکاران) هستند. همان طور که آمارهای مذکور نشان می دهند، در تابستان سال جاری تعداد جمعیت 15 سال به بالای کشور نسبت به تابستان سال گذشته افزایش 700 هزار نفری داشته است. این افزایش در ظاهر می تواند منجر به افزایش جمعیت فعال شود، با این حال داده های آماری مرکز آمار ایران نشان می دهد در تابستان سال جاری از جمعیت 63 میلیون نفری 15 سال به بالا، حدود 37 میلیون و 100 هزار نفر غیرفعال (نه شاغل و نه دنبال کار) و 25 میلیون و 900 هزار نفر هم جزء جمعیت فعال(شاغل و بیکار) بوده اند. این شرایط درحالی است که در تابستان سال گذشته از 62 میلیون و 323 هزار جمعیت بالای 15 سال، حدود 36 میلیون و 200 هرار نفر غیرفعال و 26 میلیون نفر جزء جمعیت فعال بوده اند. به عبارتی دیگر در تابستان سال جاری با وجود افزایش 700 هزار نفری جمعیت بالای 15 سال کشور، جمعیت فعال کاهشی در حدود 100 هزار نفر داشته و در سویی دیگر به جمعیت غیرفعال کشور یک میلیون نفر افزوده شده است. اما مرور این آمارهای کسل کننده چه فایده ای دارد، باید بگوییم آمارهای مذکور نشان می دهد یکی از دلایل کاهش نرخ بیکاری، خروج برخی بیکاران از بازار کار و پیوستن به خیل ناامیدان یا افراد دلسرد از یافتن کار بوده است. به عبارتی دیگر این شرایط را می توان با اثر جویندگان دلسرد بر بازار کار تحلیل کرد. اثر کارگران دلسرد توضیح می دهد که در دوران رکود بسیاری از افراد بیکار یافتن شغل را تقریبا غیرممکن می یابند و بنابراین منصرف می شوند. این کارگران به جای تحمل هزینه های مرتبط با فعالیت های جست وجوی شغلی بی ثمر، تصمیم می گیرند که از بازار رکودی و نیروی کار خارج شوند. نتیجه اثر جویندگان دلسرد این است که نرخ مشارکت نیروی کار فرایند دوره ای هم جهت با چرخه تجاری دارد و در زمان رکود کاهش یافته و در زمان رونق افزایش می یابد. به عبارت دیگر این اثر باعث کاهش نرخ مشارکت در زمان رکود می شود.

7.5 میلیون نفر شاغل کمتر از 6 ساعت کار می کنند

بر اساس توضیحات مرکز آمار، این مرکز افراد 15ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع، طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کارکرده را شاغل محسوب می کند که همان طور که گفته شد رقم آن در تابستان سال جاری در حدود 23 میلیون و 405 هزار نفر بوده است. اما براساس همین اطلاعات در حدود 14 میلیون و 845 هزار نفر از این شاغلان در هفته 44 ساعت یا بیشتر کار می کنند و در مقابل 7 میلیون و 424 هزار نفر هم در هفته کمتر از این مقدار را کار می کنند. بررسی ساعت کار شاغلان کشور نشان می دهد که در کشور ما نشات گرفته از ساختار اقتصاد رسمی و غیررسمی بخشی از شاغلان بیش از حد استاندارد کار می کنند و بخش دیگری هم بسیار کمتر از حد استاندارد به انجام کاری مشغول هستند. بررسی سوم شاغلان 15ساله و بیشتر با ساعت کار معمول 49 ساعت و بیشتر نشان می دهد، 36.5 درصد شاغلان(8 میلیون و 425 هزار نفر)، به طور معمول، 49ساعت و بیشتر در هفته کار می کنند. این شاخص یکی از نماگرهای کار شایسته است که نشان می دهد در کشور سوم تعداد زیادی ازشاغلان بیشتر از استاندارد کار می کنند. این درحالی است در سال 90 این رقم در حدود 40 درصد بوده و درواقع در سال های گذشته تعداد بیشتری از شاغلان بیش از حد استاندارد کار می کردند. هر چند این آمار می تواند مثبت باشد اما ابعاد منفی دیگری دارد که باید بررسی شود. به نظر می رسد بعد از بحران های اقتصادی سال های اخیر عده ای یا شغل خود را از دست داده اند یا با ساعت کاری کمتری مشغول به کار هستند. این مهم با درنظر گرفتن گستردگی اقتصاد غیررسمی کشور قابل هضم خواهد بود به طوری که بسیاری از زنان و مردان روز مزد یا حتی ساعت مزد هستند که در بخش های غیررسمی و بدون بیمه درحال فعالیت هستند و نمی توانند ساعت کاری ایده آل و درنهایت دستمزد کامل را دریافت کنند. براساس تازه ترین داده های مرکز آمار، چیزی در حدود 7 میلیون و 424 هزار نفر از شاغلان کشور ساعت کاری کمتر از هفته ای 44 ساعت ثبت می کنند که در مقایسه با گذشته افزایش پیدا کرده است. از این تعداد 2 میلیون و 216 هزار نفر در لیست اشتغال ناقص و مابقی هم در ردیف سایر تعریف شده اند. با در نظر گرفتن این مهم که در کشور تقریبا 7 میلیون نفر از شاغلان فاقد بیمه هستند می توان به تطابق این آمار ها رسید. درواقع 7 میلیون و 424 هزار نفری که کمتر از حد استاندارد کار می کنند افرادی نیستند که بابت رفاه مناسب خود، وقت بیشتری را به استراحت یا تفریح اختصاص دهند بلکه به دلیل فعالیت در بخش غیررسمی و مشاغل روزمزدی یا حتی ساعت مزدی از مزایای یک شغل پایدار مانند بیمه، دستمزد کامل و... محروم هستند.

شاغلان روستایی یک میلیون و 500 هزار نفر آب رفته اند

مرکز آمار در اعلام آمار خود از تیتر مثبت در تابستان 1400 نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر 6.9 درصد بوده است استفاده کرده است، این درحالی است که علاوه بر بالابودن جمعیت غیرفعال، کاهش تعداد افراد شاغل، آمار های تازه مرکز آمار از مورد نگران کننده دیگری این بار در مورد روستایی ها خبر می دهد. براساس این آمار ها نرخ بیکاری روستایی در تابستان 1400 با دودهم درصد افزایش به 5.6 درصد رسیده است و این درحالی است که نرخ بیکاری افراد 15 تا 24 سال با رشد بی سابقه ای روی رقم 2.17 درصد قرار گرفته است. همچنین مقدار اشتغال جمعیت 15سال و بیشتر روستایی در تابستان1400 پایین ترین مقدار در دو دهه اخیر بوده است. تعداد شاغلان روستایی 5 میلیون و 927 هزار نفر برآورد شده است که افت 200 هزار نفری در مقایسه با تابستان سال گذشته و 130 هزار نفری در مقایسه با بهار سال جاری را نشان می دهد. آمارها نشان می دهند شاغلان 15ساله و بیشتر کشور در بهار سال جاری حدود 23میلیون و 405 هزار نفر بوده که حدود 75 درصد این جمعیت در منطقه ها شهری و حدود 25 درصد از آنها در منطقه ها روستایی مشغول کار هستند. همچنین آمار های منتشرشده در تابستان 1400 حکایت از کاهش 500 هزار نفری اشتغال روستایی در مقایسه با سال 98 دارد. اتفاقی که در میان تمام صحبت ها و وعده های مسئولان در رابطه با حمایت از اشتغالزایی، بیانگر بی خیالی و در اولویت نبودن اشتغال روستایی در برنامه متولیان امر است. بررسی آمار های اشتغالزایی در سال 99 و 1400 حکایت از این دارد که ترکیب منطقه ای ایجاد اشتغال در کل کشور رعایت نشده است. به طوری که براساس آن با کاهش 500 هزار نفری اشتغال روستایی در مقایسه با سال 98 و کاهش یک میلیون و500 هزار نفری در مقایسه با سال 84 روبه رو هستیم. این درحالی است که در دو دهه اخیر رونق روستا ها و اقتصاد روستایی در دستور کار دولت ها بوده و طرح های پرزرق و برقی هم در جهت آن مصوب شده است. طرح اشتغال پایدار روستایی و عشایری در سال 96 و تزریق یک ونیم میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای طرح های حوزه اشتغال روستایی و عشایری ازجمله سیاست هایی بود که در سال های اخیر برای هدف مذکور در نظر گرفته شده بود که آمار ها از عدم تحول و عدم اصابت طرح ها به اهداف خبر می دهند. همان طور که گفته شد براساس آخرین آمار حدود 500 هزار نفر در روستاها در مقایسه با سال 98 شغل خود را از دست داده اند که این کاهش به ترتیب در بخش کشاورزی 230هزار نفر، در بخش صنعت 13هزار نفر و در بخش خدمات 257هزار نفر بوده است.