چطور بفهمیم دلیل دردهای ما جنبه روانی دارند؛ نه جسمانی؟ - وبلاگ ماریانا

به گزارش وبلاگ ماریانا، بیماری ها و هیجان های هر فرد نحوه واکنش های او را نسبت به اطراف تغییر می دهند. در واقع بیماری های روان تنی تظاهرات جسمانی استرس و فشارهای عصبی و روانی مانند افسردگی، بدخلقی و اضطراب است که در شرایط مختلف روانی به وجود می آیند.

وبلاگ ماریانا -یکتا فراهانی بسیاری از ما بارها به دردهایی مبتلا شده ایم که علت تعیینی برای آنها تعیین نشده است و درنهایت متخصصان گفته اند منشاء بیماری ما عصبی است. به این بیماری ها بیماری های روان تنی یا سایکوسوماتیک گفته می گردد؛ یعنی فرد بیماری جسمی خاصی ندارد؛ اما بر اثر عوامل ذهنی و برخی هیجانات و احساسات فکر می نماید علائم بیماری های خاصی را در خود مشاهده می نماید. اما واقعا در مقابل این گونه بیماری ها چگونه باید رفتار کرد و درمان آنها به چه صورت خواهد بود؟

دکتر بهزاد چاووشی، روانشناس بالینی

عملکرد مغز در مقابله با استرس از گذشته تا امروز

دکتر بهزاد چاووشی، روانشناس بالینی و مدیر مرکز مشاوره ارگانیک مایندد در خصوص عملکرد مغز دربرابر خطرات غیر مترقبه می گوید : تصور کنید یک نفر از اجداد ما، هزاران سال پیش در جنگل راهپیمایی می نموده که یک خرس به او حمله می نماید. در این صورت، بدن با تمام قوا سعی می نماید به فرد انرژی بدهد تا پا به فرار بگذارد.

بعد از فرار، او احساس خستگی، بدن درد و بی حالی می نماید؛ به گونه ای که ناچار به استراحت می گردد و می خواهد با استراحت، انرژی از دست رفته را به دست آورد. بنابراین مغز هم دستور استراحت صادر می نماید.

فرمان مشابه مغز در مقابله با استرس های مختلف

به گفته چاووشی، در دنیای مدرن، ما هنوز هم همچنان و گاهی حتی هر روز با موقعیت های استرس زا و خطرات محیطی بسیاری روبرو هستیم مانند همان اتفاقات استرس زای زمان های قدیم رو به رو می شویم.

در واقع مغز ما، موقعیت های اضطراب زا را مانند همان خرس تصور می نماید، به این ترتیب جسم نیز در رویارویی با استرس، به علت ایجاد درد و کوفتگی، سردرد یا احساس خواب آلودگی، ما را به سمت استراحت سوق خواهد داد.

تجربه دردهای مزمن

قطعا همه ما تجربه نموده ایم که بعد از یک روز شلوغ و پرتنش، سرمان درد گرفته و ترجیح داده ایم بخوابیم و به دور از شرایط پر تنش طی روز، استراحت کنیم.

چاووشی می گوید برخی افراد دچار بدن دردهای مزمن زیادی هستند که زندگی آنها را مختل نموده است. در واقع جسم آنها از نظر فیزیولوژی سالم است، اما نظام فکری آنها به گونه ای با مسائل روبرو شده که احساس درد را به آنها القا می نماید.

تبعات نشخوارهای ذهنی

به گفته این روان شناس برخی افراد به واسطه نشخوارهای ذهنی مداوم، وسواس فکری، نبش قبر خاطرات گذشته، خودسرزنشی، نگرانی های پی در پی و تصور اتفاقات ناگوار و فجایع، مدام به مغز خود پیغام خطر می دهند.

در واقع مغزدر طول تکامل یاد گرفته بعد از هر اعلام خطری، فراوری درد و خستگی کند تا فرد، استراحت را انتخاب کند.

فراوری درد بوسیله مغز!

به عقیده چاووشی، اصل مشکل اینجاست که وقتی افراد مدام اطلاعات غلطی را به مغز مخابره می نمایند و دائم به مغز پیغام می دهند که اوضاع رو به راه نیست، مغز هم مدام فراوری درد می نماید.

بنابراین نتیجه دریافت چنین پیغام هایی از مغز، تبعاتی مانند سردرد، مسائل گوارشی، خستگی مزمن، فیبرومیالژیا، گردن درد و کمر درد خواهد بود.

تکرار چرخه معیوب پیغام های مغز و جسم

این روان شناس می گوید در واقع مغز فرمان درد صادر می نماید؛ به این امیدآنکه فرد حداقل کمی به سمت التیام ریشه ای دردهای خود بپردازد؛ غافل از آنکه همین دردهاهم برای چنین افرادی تبدیل به سوژه های جدیدی برای ترس و نگرانی، و در نهایت نیز دریافت مجدد پیغام خطر خواهد شد.

وقتی چنین پیغام هایی به مغز مخابره می شوند؛ این چرخه معیوب همچنان ادامه پیدا خواهد نمود. بنابراین ما احتیاج داریم بتوانیم بالاخره این سیکل معیوب را قطع کنیم.

تشخیص منشاء دردهای مزمن

چاووشی در خصوص راهکار قطع چرخه مخابره فرمان های مکرر درد از سوی مغز به جسم می گوید مهم ترین کار آن است که بتوانیم تشخیص دهیم دردهای مزمن ما علت روانی دارند یا جسمانی؟

توجه داشته باشیم دردهایی که علت روانی دارند عموما چنین تعییناتی دارند:

- علائم درد در این افراد بدون هیچ آسیب فیزیکی تعیینی رخ می دهد یا معمولا محلی درد می گیرد که مدت ها قبل آسیب دیده بوده؛ ولی درمان شده است.

-دردهایی که جنبه روانی دارند اغلب هر دو طرف بدن را درگیر می نمایند و سمت چپ و راست بدن یه طور همزمان درگیر خواهند شد. .بنابراین اگر درد فقط یک طرف بدن را درگیر کند معمولا علت فیزیکی دارد؛ نه روانی.

- اگر درد یک طرف بدن باشد، فقط یه نقطه نیست و کلا نیمی از بدن را درگیرخواهد نمود.

چرخش درد

- این روان شناس می گوید دردردهای روان تنی درد یک جا نمی ماند و در نواحی مختلف بدن می چرخد؛ یعنی نواحی بالاتر و پایین تر از آن نقطه را هم درگیر خواهد نمود.

نوع درد به صورت سوزش و حسی از سرما یا گرما دارد و گاهی نیز فرد دردی مانند شوک الکتریکی؛ یعنی دردی تند و تیز را احساس می نماید.

- موقعیت و محل درد در طول زمان تغییر می نماید اما اغلب اوایل صبح یا نصف شب ها بیشتر خواهد بود.

- در افرادی که درد بدن آنها علت روانی دارد، درد بعد از فعالیت های فیزیکی تشدید می گردد. ولی وقتی درد، علت جسمانی داشته باشد در حین فعالیت فیزیکی، شدت خواهد یافت.

ارتباط مستقیم درد با حالات روحی فرد

- به عقیده چاووشی، وقتی از افرادی که درد بدن آنها علت روانی دارد در خصوص دردشان سؤال می کنی یا در واقع موضوع درد را به یادشان می آوری، توجه آنها بر درد شدت پیدا می نماید و احساس درد بیشتری خواهندکرد.

- همان گونه که در این افراد، هنگام اوقات فراغت یا وقتی اوضاع بر وفق مراد است خبری از درد نیست!

نقش محرک های بیرونی

- به گفته دکتر چاووشی، علائم درد با محرک هایی مانند بو، غذا، نور، صدا، دوران قبل از پریود، تغییرات فصلی یا شرایط آب و هوایی مختلف تغییر خواهند کرد.

- دردهایی که جنبه روانی دارند هنگام پیش بینی و حدس و گمان برای قرار گرفتن در موقعیت های اضطراب آور، تشدید خواهند شد.

- دردهایی که منشاءروانی دارند بدون انجام هیچ حرکتی و فقط با تصور انجام یک حرکت، تشدید خواهند شد

- در افرادی که درد علت روانی دارد با کوچک ترین لمسی، فرد درد زیادی را گزارش می دهد.

سرانجام دادن به دردهای روان تنی

دکتر چاووشی می گوید در کنار درمان دارویی می توانید به این موارد توجه داشته باشید. مثلا هرگز اجازه ندهید دردهای مزمن روان تنی در رویه زندگی شما تغییر ایجاد نمایند.

به عقیده این روان شناس ما باید تا جایی که مقدور است نسبت به دردهای روان تنی یا سایکوسوماتی بی تفاوت باشیم و تا حد امکان به فعالیت های روزمره خود به نحو صحیح و مناسب رسیدگی کنیم.

کیفیت زندگی خود را فدای دردهای روان تنی نکنیم

چاووشی می گوید ما نباید اجازه دهیم کیفیت زندگی مان تحت تاثیرچنین دردهایی قرار بگیرد. در واقع آن چیزی که باعث می گردد درد در ما ادامه داشته باشد ترس ما از درد است!

یعنی نباید به خاطر اجتناب از درد، سبک زندگی مورد علاقه گذشته خود را رها کنیم. توجه داشته باشیم ترس، اضطراب و نگرانی فقط اوضاع رابدتر و بدتر خواهدکرد.

در واقع اضطراب ناشی از درد احتمالی، باعث انقباضات عضلانی می گردد و این انقباضات نیز معمولا نواحی حساس، صدمه دیده و آسیب پذیر را بیشتر تحت الشعاع قرار می دهند و درگیر می نمایند.

سیکل معیوب افزایش احساس درد

به گفته چاووشی، وقتی بر درد متمرکز می شویم، نواحی حساس و آسیب پذیر جسم، مدام درگیر خواهند شد، بنابراین درد هم بیشتر می گردد، وقتی هم که درد بیشتر گردد، اضطراب افزایش پیدا خواهد نمود، اضطراب هم که بالاتر برود، عضلات منقبض می شوند، عضلات هم که بیشتر منقبض شوند، دردشدت خواهد یافت. به این ترتیب، این سیکل تسلسل باطل همچنان ادامه پیدا خواهد نمود.

اجتناب از درد، دردآور است

این روان شناس بالینی می گوید رونالد سیگل، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد در کتاب معروف خود به نام Back Sense به صراحت اعلام می نماید برترین درمان برای بیشتر مبتلایان به دردهای روان تنی، از سرگرفتن فعالیت های روزمره است.

مثلا اگر کمر دردی دارید که هرگز در عکس برداری ها، علت فیزیولوژی خاصی برای آن تشخیص داده نشده؛ در این صورت شما باید اشیا را تقریبا به همان شکل همیشگی بردارید و احساس نکنید بیمار هستید. در واقع نکته اصلی ماجرا آنجاست که توجه داشته باشید : اجتناب از درد، دردآور است.

درد را ترجیح می دهید یا لذت بردن از زندگی؟

در نهایت چاووشی توصیه می نماید افرادی که از دردهای روان تنی شکایت دارند حتما باید به روان شناس یا روان پزشک مراجعه نمایند. در غیر این صورت، مسائل آنها همچنان ادامه خواهد داشت و کیفیت زندگی شان را نیز به شدت تحت الشعاع قرار خواهد داد.

پس انتخاب با شماست؛ درد را ترجیح می دهید یا لذت بردن از زندگی!؟