هوش مصنوعی هنوز جای کافی برای یک انیشتین تمام عیار دارد!
به گزارش وبلاگ ماریانا، در هوش مصنوعی همه چیز شدنی است. سفر با سرعتی بالاتر از سرعت نور و ساخت دستگاه ضد جاذبه شاید در حال حاضر کمی دور از فکر باشد، اما پژوهش های حوزه هوش مصنوعی نشان داده که ساخت هر چیزی ممکن است. کافی است نگاهی به یک آینه بیندازید تا یک سامانه بسیار هوشمند را مشاهده کنید.
وبلاگ ماریانا | از نگاه بهترین دانشگاه های جهان، بحث هوش مصنوعی یکی از مهم ترین مباحث علمی حال حاضر جهانی علم و فناوری است. در این نوشتار سعی شده تا با زبانی ساده به بحث هوش مصنوعی، مزایا و معایب، موقعیت کنونی و آینده پیش روی آن پرداخته گردد. در آخر، مباحث فراهوش، ترابشریت و سایبورگ نیز در همین رابطه مطرح خواهند شد.
مقدمه
بشر به خود لقب علمی انسان اندیشه ورز را نسبت داده است. علت آن نیز اهمیت ظرفیت روانی ما برای زندگی و موجودیت ما است. موضوع مورد مطالعه هوش مصنوعی نهادهای هوشمند است. بنابراین، یکی از اهداف این مبحث، شناخت خود انسان است. فلسفه و روانشناسی هم با هوش سروکار دارند، اما هوش مصنوعی برخلاف آن ها علاوه بر درک هوش، کوشش دارد تا آن را نیز بسازد. نکته دیگری مطالعه هوش مصنوعی در این است که محصولات هوشمندِ ساخته شده به خودی خود کاربردی هستند.
هوش مصنوعی هنوز در اول راه خود قرار گرفته است. با این حال، محصولات مهم و جالبی تا به امروز با یاری هوش مصنوعی فراوری شده است. هنوز کسی قادر نیست تا آینده هوش مصنوعی را با جزئیات کامل پیش بینی کند. اما چیزی که تعیین است این است که کامپیوترهای کنونی (در سطح هوش انسان) و کامپیوترهای نسل بعد، نقشی اساسی در آینده هوش مصنوعی دارد.
هوش مصنوعی یک معمای بزرگ را مطرح می نماید. چگونه ممکن است که یک مغز آهسته و کوچک، بیولوژیکی یا الکترونیکی، بتواند جهانیی به مراتب بزرگتر و پیچیده تر از جهانی خود را ببیند، درک کند، پیش بینی کند و به کار گیرد؟ با آن خصوصیات چه کاری انجام خواهیم داد؟ پاسخ این سوالات سخت است، اما در هوش مصنوعی همه چیز شدنی است. سفر با سرعتی بالاتر از سرعت نور و ساخت دستگاه ضد جاذبه شاید در حال حاضر کمی دور از فکر باشد، اما پژوهش های حوزه هوش مصنوعی نشان داده که ساخت هر چیزی ممکن است. کافی است نگاهی به یک آینه بیندازید تا یک سامانه بسیار هوشمند را مشاهده کنید.
هوش مصنوعی یکی از رشته های تازه است. این رشته به طور رسمی در سال 1956 آغاز شد. عنوان هوش مصنوعی نیز همان سال ساخته شد، اما از پنج سال قبل آن کارهایی در این زمینه اجرا شده بود. هرگاه از دانشمندان رشته های دیگر نظرخواهی می گردد تا رشته مورد علاقه خود را بگویند، هوش مصنوعی و ژنتیک مدرن در صدر قرار می گیرند.
یک دانشجوی فیزیک شاید فکر کند که تمام ایده های خوب جهان قبلا به وسیله گالیله، نیوتن، انیشتین و دیگران به کار گرفته شده است و ایده تازه نیازمند سال ها مطالعه است. اما واقعیت کمی فرق دارد. هوش مصنوعی هنوز جای کافی برای یک انیشتین تمام عیار دارد!
از طرف دیگر، مطالعه هوش یکی از قدیمی ترین رشته های جهان است. فیلسوف ها به مدت دو هزار سال کوشش می کردند تا چرایی و چگونگی مشاهده، یادگیری، یادآوری و منطق را آنالیز نمایند. ظهور کامپیوترهای کاربردی در اوایل دهه 50 میلادی این حدس و گمان ها را به رشته ای نظری و تجربی تبدیل کرد. آن اوایل، بعضی فکر می کردند که ابرمغزهای الکترونیکی از پتانسیل محدودی برای پردازش هوش برخوردار است. در آن روزها سریع تر از انیشتین تیتر یک بسیاری از روزنامه و مجله ها شده بود.
کامپیوتر به ابزاری برای ساخت خلاقانه محصولات هوش مصنوعی تبدیل شد. مزیت دیگر کامپیوتر، سنجش نظریه های هوش مصنوعی بود. بسیاری از نظریه های هوش مصنوعی نیز نتوانستند از این سنجش نمره قبولی بگیرند. هوش مصنوعی به تدریج جای پای خود را محکم کرد و به چیزی فراتر از تصور اولیه دانشمندان تبدیل شد. ایده های تازه بسیار قوی، ظریف و جالب تر شده اند.
هوش مصنوعی امروزه گرایش های متفاوتی دارد. گرایش های عمومی مانند ادراک و تفکر منطقی و گرایش های تخصصی مانند شطرنج، اثبات قضیه های ریاضی، نوشتن شعر و تشخیص بیماری ها از آن جمله هستند. اغلب، دانشمندان رشته های دیگر به تدریج به سمت هوش مصنوعی می آیند تا بتوانند از این طریق مباحث هوشی رشته خود را مکانیزه و قاعده مند نمایند. دانشمندان حوزه هوش مصنوعی نیز به همین شکل به سراغ رشته های دیگر می فرایند تا ایده ها و روش های خود را در آن اعمال نمایند. از این رو، رشته هوش مصنوعی به واقع یک رشته جهانی است.
هوش مصنوعی چیست؟
ما تا به امروز گفته ایم که هوش مصنوعی چرا جالب است، اما نگفته ایم که هوش مصنوعی دقیقا چه چیزی است؟ البته می شد به طور اجمالی گفت که این رشته با برنامه های هوشمند سروکار دارد. بنابراین بهتر است کمی برنامه نویسی کنیم. اما تاریخ علم به ما نشان داده که اشاره به اهداف صحیح یاری شایانی به ما می نماید.
کیمیاگران ابتدایی در پی معجون حیات ابدی و بعلاوه روش تبدیل سرب به طلا بودند. اما آن ها جهت اشتباهی را در پیش گرفته بودند. زمانی که هدف تغییر کرد، روش علمی و علم زایا توانست پدید آید. یافتن نظریه های صریح که به پیش بینی ها رنگ واقعیت می بخشید اساس کار باید قرار می گرفت. درست مانند همان سِیری که دانشمندان علم نجوم حرکت ستاره ها و سیارات را در اوایل کار پیش بینی می کردند. هشت تعریفی که از هوش مصنوعی اجرا شده در ادامه آورده شده است. این تعاریف پایه و اساس تعاریف بعدی نیز بوده است. تعاریف به عمل آمده در دو بُعد کلی دسته بندی می شوند. تعاریف دسته اول با منطق و پردازش های فکری در ارتباط هستند، در حالی که تعاریف دسته دوم رفتار را خطاب قرار می دهند که ما به آن عقلانیت یا خردپذیرى می گوییم. یک سیستم زمانی عاقلانه عمل می نماید که کار را صحیح انجام دهد.
دسته اول
- کوشش مهیج تازه تا کامپیوترها بتوانند بیندیشند... به معنای واقعی کلمه: دستگاه هایی هوشمند (هوگلند، 1985)
- مکانیزه سازی فعالیت هایی که با تفکر انسانی در ارتباط است. فعالیت هایی مانند تصمیم گیری، حل مسئله و یادگیری (بلمن، 1978)
- مطالعه قوه فکری به وسیله مدل های رایانشی (چارنیاک و مک دِرمات، 1985)
- مطالعه محاسباتی که امکان مشاهده، استدلال و عمل را ممکن می سازد (وینستون، 1992)
دسته دوم
- هنر ساخت دستگاه هایی که کارکردی را انجام می دهند. کارکردی که اگر به وسیله انسان انجام شوند به هوش نیازمند است (کورزویل، 1990)
- مطالعه ساخت کامپیوترها برای انجام کارهایی که در حال حاضر انسان ها بهتر آن کار را انجام می دهند (ریچ و نایت، 1991)
- زمینه علمی که در پی شرح و تقلید رفتارهای هوشمندانه از منظر پردازش های رایانشی است (شالکوف، 1990)
- شاخه علوم کامپیوتری که با مکانیزه سازی رفتار هوشمندانه در ارتباط است (لوگر و استابِلفیلد، 1993)
این تعاریف چهار جهت کلی را در زمینه هوش مصنوعی برای ما ممکن می سازد:
- سیستم هایی که مانند انسان فکر می نمایند.
- سیستم هایی که منطقی فکر می نمایند.
- سیستم هایی که مانند انسان عمل می نمایند.
- سیستم هایی که منطقی عمل می نمایند.
از نظر تاریخی، هر چهار روش دنبال شده است. همیشه تنشی بین رویکرد های انسان محور و رویکردهای عقلانیت محور وجود داشته است. در واقع بین رفتار انسانی و عقلانی تفاوتی وجود دارد. همه ما قوانین شطرنج را می دانیم، اما این بدان معنا نیست که همه ما استاد بزرگ شطرنج هستیم. به همین شکل، همه ما برای امتحان می خوانیم، اما همه ما نمره 20 را کسب نمی کنیم!
یک رفتار یا عمل انسانی بر اساس علوم تجربی تعریف می گردد که خود مستلزم فرضیه سازی و تایید تجربی آن فرضیه است. رویکرد عقلانی اما ترکیبی از ریاضیات و مهندسی است. افراد یک گروه به پژوهش صورت گرفته در گروه دیگر شک و تردید وارد می نمایند، اما حقیقت این است که هر گرایش نتایج ارزشمندی را دنبال می نماید. در ادامه هر بحث را جدی تر دنبال خواهیم کرد.
منبع: فرادید